قسمت چهارم - ترانه معترض در سال های دهه 1360

انقلاب 1357 به تمامی معنای کلمه یک انقلاب بود. جدا از برقراری یک ساز و کار جدید با خط مشی و آرمان های کاملا متفاوت در نظام سیاسی بسیاری از مولفه های فرهنگی رژیم گذشته نیز دچار انقلابی اساسی شد. در این میان به جرات می توان ادعا کرد که فرهنگ بیشترین دگرگونی را در نتیجه انقلاب پذیرا شد. سینماها به همراه پوسترهای فیلم ها سوزانده شد. نوارهای کاست رنگارنگ خوانندگان زن و مرد به تدریج جمع آوری و ممنوع و نهایتا با انقلاب فرهنگی سال 1359 ، فرهنگ جدیدی با چاشنی خشونت به جامعه تزریق شد.

در این میان اولین صداهای معترض در ترانه در تابستان 1358 شنیده شد. کاست هایی تحت عنوان " شبانه با شب زنده داران " توسط علیرضا میبدی و یارانش در مرداد 1358 مخفیانه ضبط و تکثیر گردید که در آن خوانندگانی مثل مازیار ، داریوش میبدی ، عماد رام و کورش یغمایی ترانه هایی را اجرا کرده بودند. کاست تحت عنوان کاری از حزب ایران نوین منتشر گردید که در آن تمام ترانه ها و دکلمه ها دارای مضامین رادیکال ناسیونالیستی بودند.

انقلاب ضربه شدیدی را به پیکره موسیقی پاپ ایران وارد آورد که در سال های دهه 50 خورشیدی با سرعت مسیر پیشرفت را در حال طی کردن بود. در حقیقت در این سال ها جمعی از بهترین آهنگسازان ، ترانه سرایان و تنظیم کننده و در نهایت خوانندگان در کنار هم جمع شده بودند که در سه دهه بعد از آن هم حتی تصور آن امری خیالی می نماید. نگاهی اجمالی به تعدادی از این نام ها گویاست :

آهنگسازان ترانه های دهه 1350 :

پرویز مقصدی ، پرویز اتابکی ، محمود قراملکی ، حسن لشکری ، واروژان ، بابک افشار ، بابک بیات ، جهانبخش پازوکی ، محمد حیدری ، ناصر چشم آذر ، منوچهر چشم آذر ، فریدون خشنود ، لقمان ادهمی ، محمد شمس ،حسن شماعی زاده ، آندرانیک ، اریک ، تورج شعبانخانی ، سیاوش قمیشی ، فرید زلاند ، صادق نوجوکی ، اسفندیار منفردزاده ، محمد اوشال ، منصور ایران نژاد ، حسین واثقی ، آرش سزاوار ، ویلیام خنو عماد رام و...

ترانه سرایان دهه 1350 :

شهیار قنبری ، اردلان سرفراز ، ایرج جنتی عطایی ، مسعود هوشمند ، مسعود امینی ، منصور تهرانی ، محمد علی شیرازی ، فرهنگ قاسمی ، فرهاد شیبانی ، لیلا کسری ، زویا زاکاریان ، شرمین شجره ، سعید دبیری ، تورج نگهبان ، فرشاد عشقی و...

انقلاب باعث از هم پاشیده شدن این جمع طلائی شد. بسیاری با تغییر اوضاع سیاسی و فرهنگی جلای وطن کرده  بسیاری در ایران مانده و به ناچار دست از کار کشیدند. در این میان مهم ترین ترانه های معترض در البومی با عنوان " نامه به وطن " در سال 1359 منتشر شد. این مجموعه ترانه ها با آهنگسازی فرید زلاند و ترانه های اردلان سرفراز و با صدای داریوش در لندن ضبط و منتشر شد. در این میان یک ملودی هم بر روی شعری از سید اشرف الدین حسینی (نسیم شمال ) قرار گرفت که در نوع خود بسیار جالب بود زیرا شعر در زمان قاجار سروده شده بود و انتخاب هوشمندانه زلاند بسیار بدیع می نمود.

در این سال ها متاسفانه با استقرار بسیاری از هنرمندان در محیط نه چندان هنری لس آنجلس (البته برای ایرانیان ) و ضرورت عرضه موسیقی برای نیاز لس آنجلسی ها که اغلب شامل موسیقی شاد و ریتمیک برای میهمانی ها و مراسم تولد و ... بود ، ترانه ایرانی از اوج خود به یکباره دچار سقوط اسفناکی شد. همه گیر شدن سازهای الکترونیکی مثل کیبورد که با وجود ان دیگر نیازی به ارکستر و اجرای آکوستیک به روال سابق نبود نیز عامل دیگری شد تا سخیف ترین ترانه ها (چه از نظر ملودی ، چه کلام و چه تنظیم ) برای ارضای خواست بازار انتشار یابد. ترانه هایی که در آن غیبت غم غربت ، اعتراض به شرایط سیاسی پس از انقلاب ، بیگانگی با جنگ و...همیشگی بود. مساله ای که یک بار در گردهمائی هنرمندان و مردم در لس آنجلس و در میانه سال های دهه 1360 ، اسفندیار منفردزاده به آن اعتراض کرد و این گونه ترانه ها را ترانه های " کله پاچه ای " !! خواند.

یکی دیگر از خوانندگانی که در این سال ها 1360-1366 ، ترانه های معترض بسیاری را اجرا می کند هایده است. ترانه روزای روشن (فرید زلاند / اردلان سرفراز) از ماندگار ترین این ترانه هاست که در همان سال های آغازین دهه 1360 اجرا می شود و هم چنین ترانه " هم خونه " که باز هم با ملودی زلاند و کلام اردلان سرفراز توسط هایده و ویگن منتشر می شود :

از من نپرس خونه ت کجاست تو اون همه ویرونه 

ای هم قبیله چی بگم ؟ قبیله سرگردونه

در فاصله سال های 1360 تا 1367 تنها زمزمه های معترضی که از ترانه ایرانی در لس آنجلس بر می خاست معطوف بود به آلبوم های ترانه های داریوش (آلبوم خاک خوب من - 1362 شامل ترانه های بهار خاموش ، نفرین ، سلام ، شبانه ، کارون و خسته با ملودی های بابک افشار / آلبوم نازنین - 1364 شامل ترانه های حادثه ، آینه ، نیایش ،نازنین همگی با ملودی های فرید زلاند و کلام اردلان سرفراز ، جنگل جاری ، یاس پرپر و مرا به خانه ام ببر با ملودی های منوچهر چشم آذر ، آندرانیک و آرمیک / آلبوم خاموش نمیرید - 1367 شامل ترانه های خاموش نمیرید ، گرگ بیابون ، خانه سرخ ، روله ، با من از ایران بگو ).

در این سال ها جدا از داریوش - که با خاموشی فریدون فروغی و بیگانگی فرهاد - که یکه تاز ترانه های سیاسی معترض به شمار می رفت از جانب دیگر خوانندگان گهگاه ترانه هایی با مضامین معترض به گوش می رسید. پس از داریوش در این سال ها ستار از جمله خوانندگانی است که ترانه هایی با مضامین سیاسی دارد. از آن جمله می توان به ترانه های زیر اشاره کرد :

خاک خسته  ، از خونتون بیاین بیرون ، این خانه قشنگ است ، شناسنامه ، گذشته ها ، قصه ما .

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه:

نويسنده : ADMIN | تاريخ : برچسب:ترانه معترض در ایران,

| نوع مطلب : <-CategoryName-> |